Gümrükleme nedir? Bu sorunun nitelikli cevabını ve gümrükleme işlemleri hakkında diğer merak ettiğiniz soruların cevaplarını sizler için derledik. Yollardan geçen uygulamaları keşfetmek adına bir yolculuğa çıkmaya hazır mısınız?
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren veyahut bu bölgeden çıkması istenilen eşyalar, ürünler, gıdalar veyahut taşıtlar gibi varlıklar için gerekli olan gümrük kuralları çerçevesinde bazı işlemler bulunmaktadır. Özellikle de eşyalar için uygulanan işlemlerin tamamı “gümrükleme işlemleri” olarak isimlendirilir.
Gümrükleme nedir? Sorusuna nitelikli bir cevap verebilmek için öncelikle kelimenin kökenine inerek gümrük nedir? Sorusuna cevap vermek gerekir. Gümrük; bir ülkeden ihraç edilen veyahut herhangi bir ülkeden ithal edilen eşyalardan Gümrük Kanunları bağlamında alınan vergi veyahut harç olarak tanımlanır.
Gümrük kavramı bütün bu işlemlerin uygulandığı bölge için de ad olarak kullanılır. Türkiye’de bulunan gümrük kurumu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın denetimi altında faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Yürürlükte bulunan mevcut gümrük kuralları bu bakanlık tarafından denetime tabi tutulur.
Bilmeniz gerekir ki istisnasız bütün devletlerin bağımsız bir gümrük bölgeleri vardır. Bu bölgeler devletlerin kendilerine aittir. Bu gümrük bölgelerinde ithalat ve ihracat faaliyetleri için sirkülasyonda bulunan mal ve/veya eşyaların giriş-çıkış işlemleri denetlenmekte ve kontrol altında tutulmaktadır.
Bazı gerekli durumlar görüldüğünde bu bölgelerde çeşitli işlemler gerçekleştirilmektedir. Bahsedilen bu işlemler ve uygulamalar bütün devletler tarafından gerçekleştirilen adımlardır. Bu adımlar çeşitli uluslararası kurallar çerçevesinde atılmaktadır. Bu işlemler ile devletler birbirlerine karşı sorumluluklarını yerine getirmiş olur.
Örneğin ihracat gümrükleme uygulamaları ürüne, ülkeye değişkenlik göstermektedir. İhracat devletler tarafından teşvik edilen ekonomik aktivitelerdir. Fakat bu aşamalarda bazı kısıtlamalara ve yasaklara dikkat etmek önemlidir.
Gümrükleme işlemleri ile devletler arası gerçekleştirilen ticaretin merkezi olan ürünlerin sınırlar içerisine girmesi kayıt altına alınır, düzenlenir ve denetlenir. Gümrük işlemlerinin uygulanmaması durumunda ilgili ülkenin sınırları içerisine girecek olan ürünlerden hiçbir paydaş kar elde edemez.
Bunun yanı sıra gümrükleme ile ülkeye giren tüm ürünlerin takibi rahatlıkla sağlandığı için güvenlik zaafiyetleri minimuma indirgenecektir. Ülkelerin, toplumun huzuru ve barışı için ülkeye giren malların denetime tabi tutulması büyük bir öneme sahiptir.
Gümrük bölgeleri ülkeler için bir sınır hattı belirtmektedir ve ülkelerin uluslararası saygınlığına gümrükleme bölgeleri ve işlemleri katkı sağlamaktadır.
Gümrükleme gözetiminde eşyalar Gümrük Kanunu’nda belirtilen “gümrükçe onaylanmış bir işleme veyahut kullanıma” tabi tutulmaktadır. Bu uygulamalar; eşyaların gümrük rejimine tabi tutulması, serbest bir bölgeye konulması, imhası, yeniden ihracı veyahut gümrüğe terk edilmesi olarak tanımlanır. Gümrük işlemleri ifadesi bu adımları kapsamaktadır.
Eşyanın ithal edilmesi, ihraç edilmesi, dahilde veyahut hariçte işleme tabi tutulması, geçiçi ithal edilmesi, trantisi, antrepoya alınması işlemleri ve benzeri işlemler farklı prosedürler altındaki işlemlerdir.
Ülke sınırlarına yurtdışından gelen neredeyse tüm eşyalar, ürünler Gümrük Kanunları’nda bulunan “gümrükçe onay almış bir işleme veyahut kullanıma tabi tutulmaktadır.
Bu işlemler en sade hali ile eşyanın;
Gümrükleme işlemlerinde gerekli uygulamaların başarılı bir şekilde gerçekleşmesi ve sürdürülebilmesi adına genel olarak gümrük müşavirleri müşterilere destek olmaktadır.
Fakat kısaca açıklamak gerekirse gümrükleme aşamalarının süreçleri şu şekilde maddelenebilir:
4458 Sayılı Gümrük Kanunda yer alan tanımı ile Madde ⅜ ; “Gümrük vergileri” söz grubu, ilgili kanun ve mevzuat uyarınca eşyaya, ürüne uygulanan ithalat ve ihracat vergilerinin tamamını veyahut eşyanın Türkiye’ye ithali ya da ülkemizden ihracı sebebiyle gümrük idareleri tarafınca alınan vergilerdir.
Gümrük işlemlerinin takibi söz konusu olduğunda başka bir bireyin adına ve hesabına hareket eden doğrudan temsilcilerle, kendi adına fakat başka birinin hesabına hareket eden dolaylı temsilciler yani diğer adıyla gümrük müşavirleri takip edebilir. Gümrük müşaviri olan kişiler gümrükleme işlemleri sırasında çeşitli hizmetler de sunar.
Transit taşımacılık ile uğraşan ya da arızi olarak beyan bulunan bireyler hariç olarak temsilci Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olarak bulunan kişilerdir. Kara, deniz ve havayolu işletmeleri ve nakliye kuruluş temsilcileri, taşıdıkları ürünlerin sadece transit işlemleri söz konusu olduğunda direkt olarak temsil yolu ile takip edebilir.
Doğrudan temsilci olan kişileri, kanuni olarak firmayı temsil için yetkili kişiler olabileceği gibi firmanın temsilnameyi haiz çalışan kişiler de olabilir. Gümrük müşavirleri kendilerine verilen vekaletnameyi gümrük idarelerine ibraz ederek, gümrük işlemlerini uygulayabilirler.
Gümrükleme hizmetleri gümrük müşavirliği şirketleri tarafından sunulur. Gümrükleme işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi adına gümrük müşavirlerine vekaletname verilir ve ardından gümrük müşavirleri kendi adlarına harekete geçerek vekaletname veren kişi hesabına gümrük idarelerine hareket ederler.
Gümrük müşavirlerinin gerçekleştirdikleri işer;
Gümrük işlemleri birçok mevzuata tabi tutulan karmaşık işlemler olarak nitelendirilir. Bu işlemler gerçekleştirilmeden önce, planlama aşamasında gümrük müşavirinden danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak doğru bir adım olacaktır.
Bu sayede gümrükleme işlemleri öngörülebilir bir konumda olacaktır. Eşyanın, ürünün hangi GTİP’te sınıflandırılacağı, ithalinin, ihracatının veya transitinin yasak olup olmadığı, herhangi bir izin, uygunluk gerekip gerekmediği, ödenecek vergiler gibi çeşitli konularda gümrük işlemleri öncesinde çalışmalar gerçekleştirilmesi önemlidir.